Europees erfgoed
De sporen van ons verleden zijn overal aanwezig, van miljoenen documenten in enorme archieven, over beroemde kunst in musea tot steden en landschappen bezaaid met historische gebouwen en monumenten. Hoewel andere werelddelen dit uiteraard ook hebben, is Europa in het bijzonder befaamd en drukbezocht voor zijn historisch erfgoed. De alomtegenwoordigheid in onze dagelijkse leefwereld, de diversiteit, lange tijdspanne en bewaring van het Europees erfgoed is spectaculair en onwaarschijnlijk interessant. Het middeleeuwse erfgoed is een van de meest tot de verbeelding sprekende delen ervan.
Toch heeft ook dit continent te maken met heel wat uitdagingen voor zijn cultureel erfgoed. Het gebrek aan goede en brede ontsluiting blijft bijvoorbeeld een probleem. Miljoenen stukken liggen verborgen in moeilijk toegankelijke archieven, niet of nauwelijks vind- en leesbaar voor het brede publiek. Veel erfgoed wordt ook nog steeds niet optimaal bewaard, is nauwelijks gekend of ontsloten. Tenslotte loopt een deel ook acuut gevaar, door de klimaatsverandering bijvoorbeeld, of door massatoerisme, vervuiling, bouwwoede, rampspoed, diefstal of intentionele vernietiging.
Time Machine project
Time Machine EU, een internationaal consortium met meer dan 300 deelnemende organisaties, wil met de nieuwste technologie van digitalisering, Big Data en Artificiële Intelligentie in de eerste plaats de uitdagingen - bescherming, studie, ontsluiting - rond erfgoed het hoofd bieden. Daarnaast wil het ook het volle potentieel van het Europese verleden benutten voor de maatschappij van vandaag. Als men op basis van miljoenen data historische trends kan waarnemen, dan kan men ook simulaties doen voor de toekomst. Time Machine, waarvan de UGent een van de stichtende leden is, ziet het verleden dus als een unieke maar ondergewaardeerde troef en grondstof van Europa.
Een goede exploitatie van het erfgoed begint bij een quasi industriële digitaliseringsoperatie. Vervolgens moeten de verzamelde data opgeslagen, georganiseerd, onderzocht en gepresenteerd worden. Gezien de hoeveelheid aan materiaal moeten we dit proces zoveel mogelijk automatisering door middel van de nieuwste technieken voor scanning, Big Data en Artificiële Intelligentie.
Een voorbeeld
Stel je voor dat we middeleeuwse oorkonden op broos perkament hebben, bewaard in een doos in een archief ergens in Europa. Ten eerste willen we dat een scanner door de doos kan "kijken" zonder ze te openen, dat die beelden maakt van elk apart document en deze omzet naar een soort OCR scan, waarbij karakters worden geïdentificeerd. Vervolgens moet een computerprogramma zowel de oude taal als het handschrift kunnen "lezen" en omzetten in een moderne taal en letter-/cijfertype en ook elke letter, cijfer, afbeelding, afkorting of krabbel kunnen identificeren en "begrijpen". De data moeten dan zo worden bewaard dat deze eenvoudig kunnen worden teruggevonden, ondervraagd en dat computers vergelijkingen kunnen uitvoeren, trends of modellen kunnen vinden en reconstructies kunnen maken van hoe het in het verleden was. Tenslotte willen we dat de beelden, de metadata met uitleg, de moderne transcriptie en vertaling, en tenslotte de gevonden trends en modellen op een efficiënte manier voor iedereen beschikbaar zullen zijn. En oh ja, we willen ook dat de machines de extreem breekbare zegels die (soms) onderaan de oorkonden hangen niet vergeten!
Stel je dit proces nu voor met standbeelden, onschatbare kunstwerken, enorme monumenten of zelfs grondplannen van hele steden in plaats van met oorkonden. Bovendien moet het zo automatisch en snel mogelijk verlopen, want we hebben letterlijk miljoenen objecten te doen. Klinkt (te) gek? Hoewel er nog heel wat uitdagingen zijn, waar Time Machine en partnerprojecten hard aan werken, staat de technologie al verder dan je waarschijnlijk denkt: de basis voor alle stappen in het voorbeeld met de oorkonden is er wel degelijk al. Binnen het consortium is men ervan overtuigd dat men in tien jaar tijd de nodige stappen kan zetten om een Europese tijdmachine voor 2000 jaar geschiedenis te realiseren.
Momenteel is men in verschillende Europese steden en regio's druk eigen Time Machines aan het bouwen. Ons instituut bestiert de Ghent / Bruges Time Machine, een aggregaat van projecten rond erfgoeddigitalisering van de cultuursteden Gent en Brugge. Het definitieve startschot van Time Machine hangt af van een grote Europese projectfinanciering waarover spoedig wordt beslist.
Wil je meer weten over dit project? Hieronder vind je alvast een info-film in het Engels. Bezoek zeker ook eens de website van het Europees consortium en de infopagina van de Ghent / Bruges Time Machine.